Τι πρέπει να κάνουν οι Δήμοι για τη σωστή διαχείριση των μπαζών

Αντιμέτωποι με βαριές αρμοδιότητες στην ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων, οι  δήμοι όλης της χώρας καλούνται να διαχειριστούν με τις δικές τους περιορισμένες δυνάμεις το κυρίαρχο ρεύμα αποβλήτων τόσο στην Ελλάδα όσο και την Ευρώπη: Τα Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών & Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ).

Οι εκατοντάδες καταγγελίες για ανεξέλεγκτη απόρριψη ΑΕΚΚ ερήμην πολλές φορές των Δήμων στα όρια της διοικητικής τους ευθύνης που κατατίθενται κάθε χρόνο στο Συνήγορο του Πολίτη, καταδεικνύουν  την αναγκαιότητα δημιουργίας Συλλογικού Συστήματος Διαχείρισης ΑΕΚΚ από τους δήμους, το οποίο, σε κάθε περίπτωση αποτελεί και νομική τους υποχρέωση (Ν.4496/2017), ακόμη κι αν αυτή, δυστυχώς δεν συνοδεύτηκε με τα αντίστοιχα μέσα και πόρους.

Το ζήτημα της ορθολογικής διαχείρισης των AEKK είναι ανοιχτό και δυστυχώς ακόμη άλυτο και απόλυτα αντιληπτό σχεδόν από το σύνολο της κοινωνίας, καθώς άπαντες έχουν δει σωρούς από μπάζα σε ελεύθερους χώρους σε εκτάσεις πρασίνου, ή κοντά σε ρέματα, σε παραλίες, ακόμη και σε περιοχές Νatura!

Χαρακτηριστική ως προς την κατάσταση που επικρατεί, είναι η διαπίστωση που περιλαμβάνει για τα AEKK και τη διαχείρισή τους, η τελευταία έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη με τίτλο: «Η διαχείριση των Αποβλήτων» στην οποία υπογραμμίζεται:

-«Παρά τα προβλεπόμενα για τη διαχείριση των ΑΕΚΚ από Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (Ατομικά και Συλλογικά) ώστε να επιτυγχάνεται μείωση του όγκου των στερεών αποβλήτων που αποτίθενται στο περιβάλλον και εξοικονόμηση πρώτων υλών και ενέργειας, διαπιστώνεται συχνά η εγκατάλειψη κατά τη μεταφορά τους και η ανεξέλεγκτη διάθεση τους εντός δημοσίων ή και ιδιωτικών εκτάσεων πολλές φορές αγνώστου ιδιοκτήτη».

Για τη ορθή διαχείριση των ΑΕΚΚ, στην έκθεση του ΣτΠ σημειώνεται, ότι «συντείνει στη μεγάλη μείωση του όγκου των στερεών αποβλήτων που αποτίθεται στο περιβάλλον, καθώς και σε εξοικονόμηση πρώτων υλών και ενέργειας δεδομένου ότι δύναται μέρος αυτών να ανακυκλωθεί και να επαναχρησιμοποιηθεί εκ νέου για οικοδομικά υλικά»

Οι δύο επιλογές

Στην πραγματικότητα οι δήμοι βρίσκονται μεταξύ δύο επιλογών:

Την επιλογή της σοβαρής περιβαλλοντικής υποβάθμισης και της οπτικής – αισθητικής όχλησης  που δημιουργεί η παράνομη και ανεξέλεγκτη απόθεση ΑΕΚΚ. Μία ζοφερή προοπτική, με επιβλαβείς επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία, καθώς η  ανεξέλεγκτη απόθεση μπαζών αποτελεί το «ιδανικό» υπόβαθρο δημιουργίας παράνομων ΧΑΔΑ. Με την παράλληλη απόρριψη και άλλων ροών αποβλήτων (ογκώδη, πράσινα, αστικά, επικίνδυνα) στις ίδιες θέσεις είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Στη συστηματική και χωρίς ανταποδοτικότητα ανάλωση οικονομικών πόρων για τη συντεταγμένη απομάκρυνση των ΑΕΚΚ ως υποχρεωτική  αρμοδιότητα τους, ακόμη κι αν αυτά απορρίπτονται από κατασκευαστές έργων  τα οποία δεν έχει αναθέσει ο δήμος.

Την επιλογή της ορθής διαχείρισης των Απόβλητων Εκσκαφών Κατασκευών – Κατεδαφίσεων που μετατρέπει τα μπάζα σε χρήσιμα οικοδομικά υλικά για την κατασκευή νέων έργων στους δήμους. Ή ακόμη για τη χρήση σημειακών τεχνικών παρεμβάσεων  που αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των δημοτών τους. Μία επιλογή που συμβάλλει στην υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας, έναντι της οποίας  Δήμοι και Περιφέρειες έχουν δεσμευτεί, με την  ορθή διαχείριση του βαρύτερου ρεύματος αποβλήτων στην Ευρώπη να τους δίνει μπόνους σε ζητήματα περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, μέσω των οποίων διεκδικούν κονδύλια από την Ε.Ε. Και παρόλο που η δεύτερη επιλογή φαντάζει ως μονόδρομος, στην πλειονότητά τους οι δήμοι και οι τεχνικές υπηρεσίες γνωρίζουν ελάχιστα για το τι πρέπει να πράξουν ούτως ώστε να προχωρήσουν στην ορθολογική διαχείρισή των ΑΕΚΚ τους.
 
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι δήμοι για τη διαχείριση των ΑΕΚΚ

Για τη δυνατότητα να έχουν οι δήμοι τον έλεγχο του συνόλου των αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών & Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) που παράγονται στα διοικητικά τους όρια, αλλά για τις ενέργειες που πρέπει να προβούν για την ορθή διαχείρισή τους, μιλάει στο ecopress, η Διευθύνουσα Σύμβουλος της Εταιρείας “Μέντωρ”  μηχανικός περιβάλλοντος κ. Έλενα Μουρελάτου:

-«Σήμερα στην Ελλάδα, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Γερμανικού Οργανισμού Διεθνούς Συνεργασίας (Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ), παράγονται 4.500.000 τόνοι ΑΕΚΚ μόνο από τα ιδιωτικά έργα.  Μάλιστα, στην έκθεση επισημαίνεται ότι ο αριθμός αυτός είναι υποτιμημένος. Θα έλεγα, ότι αν στις ποσότητες αυτές προστεθούν και τα ΑΕΚΚ που παράγονται από τα δημόσια έργα, ο αριθμός αυτός πραγματικά εκτοξεύεται! Κι όλα αυτά τα απόβλητα,  με ελάχιστη επεξεργασία, μπορούν να μετατραπούν σε χρήσιμα υλικά τα οποία θα επαναχρησιμοποιηθούν στη συνέχεια για την κατασκευή νέων έργων», τονίζει.

Σύμφωνα με την κ. Μουρελάτου, υπάρχουν ορθές πρακτικές και προηγμένες τεχνικές λύσεις προς αυτή την κατεύθυνση:

-«Η ελληνική νομοθεσία παρέχει τη δυνατότητα στους δήμους να δημιουργήσουν δικά τους συστήματα διαχείρισης ΑΕΚΚ, είτε Ατομικά (ένας ΟΤΑ μόνος του) είτε Συλλογικά (τουλάχιστον δυο ΟΤΑ ή ένας ΟΤΑ και ένας άλλος Φορέας), συμβάλλοντας έτσι στην εξάλειψη όλων των προβλημάτων που δημιουργούνται από την  υποχρέωση που έχουν για τη διαχείριση τους» .

Τα βήματα για τη σωστή διαχείριση των ΑΕΚΚ  από τους δήμους

Η  Διευθύνουσα Σύμβουλος της εταιρείας «Μέντωρ», καταγράφει για το «Εcopress», τα τέσσερα πεδία στα οποία συνοψίζονται οι αρμοδιότητες των δήμων για την ορθολογική διαχείριση των ΑΕΚΚ αλλά και βήμα- βήμα, τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν από τους δήμους σε κάθε έναν από αυτούς τους τομείς στη κατεύθυνση της ορθής διαχείρισης, τα οποία είναι τα εξής:
 
  1. Η ανάθεση Τεχνικού Έργου /Έργα Καθαρισμού (με διαγωνισμό ή απευθείας)
  2. Η χορήγηση ή/και αναθεώρηση Αδειών Δόμησης για ανέγερση κτιρίων, κατεδαφίσεις, επισκευές.
  3. Η τοποθέτηση κάδων συλλογής ΑΕΚΚ (μπάζα)σε δημόσιο χώρο
  4. Η άδεια Τομής Οδοστρώματος
  5. Έργα με αυτεπιστασία/Ορφανά ΑΕΚΚ (παράνομες απορρίψεις στην γεωγραφική εμβέλεια του δήμου)

Οι ενέργειες
  • Ανάθεση Τεχνικού Έργου /Έργα Καθαρισμού (με διαγωνισμό ή απευθείας):

Αφορά: Τεχνικές υπηρεσίες ΟΤΑ Α&Β Βαθμού

Ενέργειες που πρέπει να γίνουν:

Πριν από την έναρξη των εργασιών των έργων τεχνικών υποδομών, ο Ανάδοχος υποχρεούται να υποβάλλει στην Επιβλέπουσα Υπηρεσία:

-Στοιχεία για τη Διαχείριση των Αποβλήτων (ΣΔΑ) που θα παραχθούν από τη δραστηριότητα του, σύμφωνα με το τυποποιημένο έντυπο του ΕΟΑΝ

-Αντίγραφο της σύμβασης του  με εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης ΑΕΚΚ, σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΥΑ 36259/1757/Ε103/2010 (ΦΕΚ 1312 Β).

-Ο ανάδοχος θα πρέπει μετά την αποπεράτωση των εργασιών διαχείρισης των ΑΕΚΚ, να καταθέσει στην Υπηρεσία που επιβλέπει τις εργασίες, Οριστική Βεβαίωση Παραλαβής των αποβλήτων από εγκεκριμένο Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης, όπως προβλέπεται στην παρ.3 (εδ.β.3) του άρθρου 7 της Κ.Υ.Α 36259/1757/Ε103/10(ΦΕΚ1312 Β’).
 
  • Χορήγηση ή/και αναθεώρηση Αδειών Δόμησης για ανέγερση κτιρίων, κατεδαφίσεις, επισκευές.

Αφορά: Υπηρεσία δόμησης ΟΤΑ Α Βαθμού

Ενέργειες που πρέπει να γίνουν

Για τη έκδοση άδειας απαιτούνται:
 
  • Στοιχεία για τη διαχείριση των αποβλήτων (ΣΔΑ) σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 7 της κοινής υπουργικής απόφασης υπ’ αριθμ. 36259/1757/Ε103/2010 (Β’ 1312).
  • Σύμβαση του διαχειριστή των Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) με εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης (ΣΕΔ) ΑΕΚΚ ή απόφαση έγκρισης ΑΣΕΔ από το Δ.Σ. του Ε.Ο.ΑΝ.

Για τις περιφερειακές ενότητες στις οποίες δεν υπάρχει εγκεκριμένο ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ, απαιτείται υπεύθυνη δήλωση του διαχειριστή των ΑΕΚΚ για τη διασφάλιση της διαχείρισης των παραγόμενων ΑΕΚΚ αλλά και για τη συνεργασία του με ΣΕΔ ΑΕΚΚ σε οποιαδήποτε φάση εκτέλεσης των οικοδομικών εργασιών εγκριθεί η λειτουργία του στην αντίστοιχη Περιφερειακή Ενότητα, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.4685/2020 Παρ.2 Άρθρο 89 Ρυθμίσεις για την εκτέλεση οικοδομικών αδειών.

Για να εξασφαλίζεται η εκπλήρωση των υποχρεώσεων που απορρέουν από το Ν.2939/01 και την, ΚΥΑ 36259/1757/Ε103/2010 ο διαχειριστής υποχρεούται:

με την έναρξη των εργασιών να προσκομίζει στις αρμόδιες πολεοδομικές υπηρεσίες, μαζί με επικυρωμένο αντίγραφο των Στοιχείων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΣΔΑ), εγγυητική επιστολή αναγνωρισμένης Τράπεζας ή του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, ποσού 0.2 % επί του συνολικού προϋπολογισμού του έργου (σύμφωνα με την εκτίμηση της ΔΟΥ) αποκλειστικά για έργα εκσκαφών και 0.5 % επί του συνολικού προϋπολογισμού του έργου για έργα κατασκευών και κατεδαφίσεων.

Ο διαχειριστής  θα πρέπει μετά την αποπεράτωση των εργασιών διαχείρισης των ΑΕΚΚ, να καταθέσει στην Υπηρεσία Δόμησης, Βεβαίωση Οριστικής Παραλαβής των αποβλήτων, από εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης, όπως προβλέπεται στην παρ.3 (εδ.β.3) του άρθρου 7 της Κ.Υ.Α 36259/1757/Ε103/10(ΦΕΚ1312 Β’).

  •     Τοποθέτηση κάδων συλλογής ΑΕΚΚ (μπάζα) σε δημόσιο χώρο
  •     Αφορά: Διεύθυνση καθαριότητας ΟΤΑ Α Βαθμού
  •     Ενέργειες που πρέπει να γίνουν

Για την τοποθέτηση του  μέσου προκαταρκτικής αποθήκευσης ΑΕΚΚ (κάδου), μαζί με την αίτηση του ενδιαφερομένου θα προσκομίζεται και υπεύθυνη δήλωση του αιτούντα, με τις παρακάτω διατυπώσεις:
  • Ο Συλλέκτης – Μεταφορέας του κάδου έχει κάνει εγγραφή και καταχώριση στο ηλεκτρονικό μητρώο αποβλήτων (ΗΜΑ) του άρθρου 42 του ν. 4042/2012, όπως ισχύει, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην κοινή υπουργική απόφαση υπ’ αριθμ.43942/4026/2016 (Β’ 2992) όπως ισχύει.
  • Ο Συλλέκτης – Μεταφορέας του κάδου είναι συμβεβλημένος με Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) ΑΕΚΚ στην Περιφερειακή Ενότητα του Έργου.
  • Τα ΑΕΚΚ θα οδηγηθούν στην πλησιέστερη, συμβεβλημένη με ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ Μονάδα Ανάκτησης, που θα υποδείξει το ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ.
  •  Άδεια Τομής Οδοστρώματος
  •  Αφορά: Τεχνικές υπηρεσίες ΟΤΑ Α&Β βαθμού
  •  Ενέργειες που πρέπει να γίνουν

Πριν από την έναρξη των εργασιών Τομής Οδοστρώματος, ο Ανάδοχος υποχρεούται να υποβάλλει στην Επιβλέπουσα Υπηρεσία:

-Στοιχεία για τη Διαχείριση των Αποβλήτων (ΣΔΑ) που θα παραχθούν από τη δραστηριότητά του, σύμφωνα με το τυποποιημένο έντυπο του ΕΟΑΝ

-Αντίγραφο της σύμβασής του με εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης ΑΕΚΚ ή υπεύθυνη δήλωσή του ότι θα συνεργασθεί με εγκεκριμένο σύστημα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων που θα παραχθούν από το έργο, σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΥΑ 36259/1757/Ε103/2010 (ΦΕΚ 1312 Β).

-Ο ανάδοχος θα πρέπει μετά την αποπεράτωση των εργασιών διαχείρισης των ΑΕΚΚ, να καταθέσει στην Υπηρεσία που επιβλέπει τις εργασίες, Βεβαίωση Οριστικής Παραλαβής των αποβλήτων από εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης, όπως προβλέπεται στην παρ.3 (εδ.β.3) του άρθρου 7 της Κ.Υ.Α 36259/1757/Ε103/10(ΦΕΚ1312 Β’).

  • Έργα με αυτεπιστασία/Ορφανά ΑΕΚΚ (παράνομες απορρίψεις στην γεωγραφική εμβέλεια του δήμου)

Αφορά: Διεύθυνση καθαριότητας ΟΤΑ Α Βαθμού

Ενέργειες που πρέπει να γίνουν

Για την ορθή διαχείριση των ΑΕΚΚ που παράγονται από τεχνικά έργα με αυτεπιστασία, ο δήμος θα πρέπει να συμβληθεί με ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ ή να συστήσει Ατομικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΑΣΕΔ) καθώς είναι, και κύριος του έργου και διαχειριστής, σύμφωνα με την Κ.Υ.Α 36259/1757/Ε103/10(ΦΕΚ1312 Β’). Σε ότι αφορά την ορθή διαχείριση των “ορφανών” ΑΕΚΚ (εστίες ΑΕΚΚ των οποίων η προέλευση είναι άγνωστη) είτε σε κοινόχρηστους είτε σε ιδιωτικούς χώρους , ο δήμος οφείλει κατά περίπτωση  να προβεί στις εξής ενέργειες:
  1. ΑΕΚΚ σε κοινόχρηστους χώρους: Σύμφωνα προς το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την οργάνωση και των λειτουργία των δήμων (“Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων”, αρ. 75, παρ. Ι, τομέας Β και Ν. 3852/2010 ” Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης”). ο δήμος καθίσταται “κάτοχος” (Ν.4042/2012, αρ. 11, σημείο 6) και πρέπει να αναλάβει το κόστος εναλλακτικής διαχείρισης των συγκεκριμένων ΑΕΚΚ καθώς έχει καταστεί “κάτοχος” κατά συνέπεια, “ρυπαίνων” ( Ν. 4042/2012, αρ. 15). Εκτός από το φαινόμενο των μπλε σακουλιών με μπάζα δίπλα στους κάδους συλλογής των αστικών στερεών αποβλήτων, έχει παρατηρηθεί ότι πολλές παράνομες απορρίψεις ΑΕΚΚ πραγματοποιούνται από εκτέλεση δημοσίων έργων όπου “Κύριος του Έργου” και βασικός υπεύθυνος για την διαχείριση των ΑΕΚΚ ( Ν.4042/2012, αρ. 24, παρ. 2) είναι άλλες δημόσιες υπηρεσίες (Περιφέρεια, Υπουργεία, κλπ) που εκτελούνται στην γεωγραφική εμβέλεια των δήμων. Για προληπτικούς λόγους θα πρέπει οι υπηρεσίες του δήμου να παρακολουθούν τα συγκεκριμένα έργα και να παρεμβαίνουν εάν παρατηρηθεί παράνομη απόρριψη, προκειμένου να μην αναληφθεί η ευθύνη από αυτούς.
  2. ΑΕΚΚ σε ιδιωτικούς χώρους: τα περιγραφόμενα στην παραπάνω παράγραφο, ισχύουν και για τους ιδιωτικούς χώρους (οικόπεδα) με την διαφορά οτι, στην περίπτωση αυτή, οι δημοτικές υπηρεσίες εφαρμόζουν τις διαδικασίες του οικείου κανονισμού καθαριότητας, απαιτώντας από τον ιδιοκτήτη του χώρου την απομάκρυνση των ΑΕΚΚ ή απομακρύνοντας οι ίδιες τα ΑΕΚΚ και καταλογίσουν το κόστος διαχείρισης και το αναλογούν πρόστιμο, στον ιδιοκτήτη.

ecopress.gr 

Νεότερη Παλαιότερη