«Των άλλων είναι οι κακές πολυκατοικίες»: Αυτοκριτική, αντιφατικότητα και πραγματικότητα στην Αγία Παρασκευή του 2025

pixabay / wal_172619

Η πολυκατοικία τις δεκαετίες του 1960 και 1970 ήταν ταυτόσημη με την πρόοδο και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Η ζωή σε ένα διαμέρισμα ήταν συνώνυμη με μια σειρά ανέσεων που δεν υπήρχαν στις παλιές κατασκευές. Αυτή η εικόνα αντικατοπτριζόταν εξαιρετικά στις ελληνικές ταινίες τη δεκαετία του 1960. Έδινες ένα σπίτι με προβλήματα και σε αντάλλαγμα κέρδιζες ορισμένα διαμερίσματα. Ωστόσο η εξάπλωση της πολυκατοικίας δεν έγινε μέσα σε ένα διορατικό πλαίσιο. Πχ δεν υπήρχε υποχρέωση για Χ τμ κήπου ή δημιουργία γκαράζ. Ούτε όταν είχε πια διαφανεί από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 ότι η Αθήνα μετατρέπεται σε τσιμεντούπολη ελήφθησαν κάποια μέτρα. Υπό αυτές τις συνθήκες κακοχτίστηκε η Αθήνα και οι κάτοικοί της άρχισαν να εξετάζουν το ενδεχόμενο να μετακομίσουν σε κάποιο προάστιο, όπου - τραγική ειρωνεία - οι περισσότεροι πάλι σε διαμέρισμα θα έμεναν αλλά με καλύτερους όρους.

Του Στρατή Μαζίδη

Κάπως έτσι η οικοδομή γνώρισε μεγάλες δόξες τις δεκαετίες του 1980 και 1990 στην Αγία Παρασκευή. Θυμάμαι τόσο στο δρόμο μου, όσο και ευρύτερα στη γειτονιά μονοκατοικίες να γκρεμίζονται και στη θέση τους να υψώνονται πολυκατοικίες. Φυσικά μαζί με το σωρό των μπάζων από τις κατεδαφίσεις έβλεπες και δεκάδες δέντρα να κόβονται.

Η Αγία Παρασκευή γέμισε κατοίκους, έπηξε στα αυτοκίνητα και έχασε πράσινο.

Στα χρόνια που ακολούθησαν την οικονομική κρίση του 2008 και τα μνημόνια, η οικοδομή πάγωσε αλλά τα τελευταία χρόνια πήρε ξανά μπρος. Μεγάλο μέρος όσων είχαν αντισταθεί στα πρώτα κύματα της αντιπαροχής, ενέδωσε. Κάπως έτσι διαβάζουμε κατά καιρούς αναρτήσεις και σχόλια με επικριτική στάση για τις καινούριες οικοδομές.

Με βάση μια σειρά σχολίων κάτω από μια ανάρτηση κάποιος μου έστειλε ένα μήνυμα: «Εμείς τις χτίσαμε, εμείς μείναμε σ’ αυτές, αλλά των άλλων είναι οι κακές». Το σχόλιο είναι καυστικό, αλλά λέει πολλά. Υπαινίσσεται ότι η ευθύνη για την “ασχήμια” της πόλης δεν είναι κάποιου αόρατου άλλου — εργολάβου ή κράτους ή ιδιοκτήτη — αλλά συλλογική. Παρ’ όλα αυτά, η γκρίνια και η αποποίηση ευθύνης είναι επίσης συλλογική.

Η ιστορία της αντιπαροχής δείχνει ξεκάθαρα αυτή την αντίφαση. Η πολυκατοικία δεν ήταν απλώς ένα εργολαβικό τέχνασμα. Ήταν κοινωνική συμφωνία. Ο ιδιοκτήτης του οικοπέδου κέρδιζε, ο εργολάβος επίσης, και το ίδιο συνέβαινε με όσους αναζητούσαν μια προσιτή ιδιοκατοίκηση. Κανείς δεν εξαναγκάστηκε να χτίσει ή να μείνει σε πολυκατοικία — όλοι επένδυσαν σε αυτό. Στους 100, οι 5 ήρθαν στην Αγία Παρασκευή για να χτίσουν, οι 95 αγόρασαν διαμέρισμα. Κι όμως, σήμερα, πολλοί αντιμετωπίζουν την πολυκατοικία σχεδόν σαν ξένο σώμα.

Μια άλλη φωνή στα σχόλια αναρωτιέται: «Όλοι αυτοί που διαμαρτύρονται, δε φαντάζομαι να μένουν σε πολυκατοικία».

Αυξήθηκαν επίσης τελευταία και οι διαμαρτυρίες για τα πεύκα που κόβονται. Όμως πεύκα κόπηκαν για να διαμείνουν πολλοί από όσους σήμερα διαμαρτύρονται, επίσης - πιθανολογώ - η πλειοψηφία αυτών δεν ξέρει τι σημαίνει να έχεις πεύκα στην ιδιοκτησία σου. Μόνο τα σκουπίδια που βγάζουν σε ελάχιστο χρόνο επαρκούν. Δε συζητάμε τι γίνεται αν πχ χιονίσει. Η θέση του πεύκου είναι στο δάσος, για τα αστικά κέντρα υπάρχουν κι άλλες επιλογές δέντρων. Στην πόλη χρειάζεται χρόνο κι αρκετό χρήμα αλλά βοήθεια δεν υπάρχει από πουθενά. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι μέσω του ΤΑΠ οι ιδιοκτήτες φορολογούνται και για το δικαίωμα υψούν, δηλαδή για τα τετραγωνικά που θα μπορούσαν να είχαν χτίσει αλλά δεν το έκαναν. Σε απλά λόγια, αντί να επιβραβευτούν, τιμωρούνται.

Ίσως λοιπόν το ζητούμενο δεν είναι να καταδικάσουμε ή να απορρίψουμε την πολυκατοικία, αλλά να την απομυθοποιήσουμε. Όχι ως το τέρας που μας έπνιξε, αλλά ως επιλογή – συχνά βολική, πρακτική, και συλλογικά αποδεκτή – που χρήζει επανανοηματοδότησης.

Για να ξεφύγουμε από το φαύλο κύκλο, ίσως χρειάζεται να δούμε την πολυκατοικία όχι ως σύμβολο αποτυχίας, αλλά ως μια πραγματικότητα που μπορούμε ακόμη να φροντίσουμε και να βελτιώσουμε. Υπάρχει η πολυκατοικία του μέγιστου δυνατού κέρδους μέσω του ελάχιστου κόστους,  υπάρχει και η πολυκατοικία με τα υπόγεια γκαράζ, τις θέσεις στις πιλοτές, τους μεγάλους όμορφους κήπους και τις πράσινες ταράτσες.